In zijn “Poëtisch gevangenisdagboek” hield Nand nauwkeurig zijn “leeslijst” bij. Het gaat om ofwel boeken in zijn bezit, ofwel geraadpleegde werken (bv uit de gevangenisbibliotheek) of boeken die hij later wou aanschaffen. Ook een lijst met uitgeverijen werd opgenomen.
Hieruit valt een zeer brede interessesfeer af te leiden: niet alleen literatuur, maar ook veel non-fictie, psychologie, filosofie, praktische boeken over het kunstenaarschap, scheepvaart, ontdekkingsreizen, natuur, biografieën, kunststromingen, wereldgodsdiensten, geschiedenis, encyclopedieën, taal, etc.
Een soort “mini-Wikipedia”.
Naast deze ‘leeslijsten’ ook heel veel citaten uit boeken die inzicht bieden in zijn ideeën over kunst, zie daarvoor de pagina “Diverse citaten”
Leeslijsten
Uitgelicht enkele opmerkelijke titels (bij de meeste werken wordt ook de uitgeverij, soms met adres, vermeld).
Waarschijnlijk is Nands gedicht “Raratonga” ontstaan bij het lezen over de reizen van James Cook (zie p.99 links-midden).
rechts: rood omcirkeld: “J. Cauberghe: Nederl. Taalschat (Spreekwoorden & zegsw.) 4 delen”.
Bovenaan rechts: “De ontdekkingsreis van Jacob Lemaire en Willem Cornelisz Schouten”. Nand zal hier naar verwijzen in zijn “Jeugdherinneringen“.
Onderaan rechts: “G. Vander Leeuw: De Godsdiensten der wereld”.
Opmerkelijk op blz 199: 17 werken van Marcel Brion (1895-1984). Het gaat hier om essays die Brion schreef tussen 1925 en 1945 over de geschiedenis van de kunst (Italiaanse Renaissance): Da Vinci, Boticelli, Giotto, maar ook over vele historische figuren: Machiavelli, Rudyard Kipling, keizer FrederikII, etc. (zijn specialiteit was o.a. de Duitse Romantiek).
Omcirkeld: het krantenartikel “Boeken” bespreekt “Scaldis” (1948) van Marie Gevers (1883-1975) (vertaling van “Le Voyage sur l’Escaut”, 1946) over de Schelde.
Bovenaan: “Taverne: Wat weten wij van atomen en atoomsplitsing”, het woord ‘atomen’ omkaderd. (Opmerking: Nand zou later een toneelstuk schrijven: “De A-bom” dat hij ook in het Engels vertaald heeft).
Op blz 200 (rechts): boeken over de zee: 10 romans van Edouard Peisson, 1896-1963 (“spécialisé dans le roman maritime”). Nand noteerde ook het adres in Parijs van de uitgever.
In het midden staat een citaat, waarschijnlijk uit het eerste boek uit de reeks van Peisson: “Le Voyage d’Edgar” (1938), gezien de opmerking ‘gelezen, goed en bruikbaar”. Peisson kreeg er in 1940 de “Grand prix du roman de l’Académie française” voor. De laatste zin van het citaat rood onderstreept:
“Il avait dans son regard le reflet d’un monde qui n’est pas le monde de l’homme. Il avait dans ce regard le reflet de nuages, le reflet de l’océan. S. possédait ce regard lourd de l’inconnu et d’innocence du grand oiseau qui traverse les mers d’un continent à l’autre.” (*)
Een grote rode pijl wijst naar het boek: “Vie et mort du pays du Zwin” van Jean-Didier Chastelain.
Daaronder: “Semjonov Juri, De verovering van Siberië”
Aangekruist: (links) “Euripides: Alcestis”, “Sophocles: Phlioctetes”, “Donker: De vrijheid van den dichter en de dichterlijke vrijheid” (pseudoniem van “N.A. Donkersloot“, zie ook “Anthonie Donker“),
(rechts): “Rush Philip, Vrouwen en Piraten”.
Daarboven: “Van Kraendonk, Geschiedenis van de Amerikaanse letteren”, “H. Robben s.j.: Het Existentialisme”, “Per Olafson, Mozes” (tussen haakjes de nota: ‘Achnaton treedt op)
Onderaan: “Rich. Welfle, Het oog van Boeddha” (Richard A. Welfle was een Amerikaans jezuïet).
Links: “A. Chorus, Ontstaan en ontwikkeling der psycho-analyse”, “Paneth. L., Nervositeit en zielsconflicten”
Aangekruist (rechts): “Callens H. s.j: Droombeelden van het woud”.
Daarboven: “Wuyts A.: De Laatste dagen van Montezuma”, “L. Binyon, De Japanse prent en het Chinese schilderij”, “Prof. Dr. G. de Lorenzo, Het Oude Boedhhisme”.
Onderstreept onderaan: “P. Bradshaw: The magic of line”, “Wood carving”.
Interessant is hier de reeks “How to do it” (links), een beetje te vergelijken met de hedendaagse “… voor Dummies” reeks: “Making an etching”, “Modelling and sculpture in the making”, “Painting a portrait”, “Animal drawing”, “The Script letter”, “Anatomy of lettering”, etc, en een reeks “How to draw: trees, birds, planes, horses, children,ships, etc.” + technical illustrations
Hier een uitgave uit 1934:
rechts: “Jan Gerhard Toonder: Vreemdeling in Babylon”, met opmerking: ‘zeeman vervreemd v. land’.
aangekruist: “P. Nezelof, vertaling G.J. Van de Griendt: Marie-Antoinette”.
“H. Enno Van Gelder: Epos van strijd en leed”, met opmerking: ‘gesch. van Russische Rijk’.
“Elsevier: De Gouden Kiem, Inleiding tot de Indische symboliek”.
Aangekruist: “Droysen: Alexander de Grote”, “Brehm: Het Leven van de Dieren (vijf delen)”, “Oudendijk J.: Koningin Victoria”.
“Leclercq: Wind in de zeilen”, met opmerking: ‘Reis om Kaap Hoorn, veel foto’s’.
“Broeckx: Begrip en schoonheid der muziek”
“Jan Van Dorp, Flamand des Vagues” (1948). Jan Van Dorp, 1908-1988 was een Franstalig schrijver, pseudoniem van Oscar Van Godtsenhoven. Het boek werd in het Engels en later (1954) in het Nederlands vertaald: “Vlaming hou zee!”. Zie ook deze korte inhoud (o.a.: “Roman-culte aux yeux de tous les amateurs d’aventure, ‘Flamand des vagues’ se veut la chronique tout ensemble minutieuse et poétique d’un monde disparu : celui des corsaires d’Ostende à la fin du XVIIe siècle.”).
Rechtsonder: uitgeverijen met adres: Meulenhoff, De Pijl, Van Maerlant, Vink, Contact.
“Kalff Jr., De Sage van de Vliegende Hollander”, 1923
(*) Dat deze roman Nand aansprak (zie de opmerking ‘goed en bruikbaar’) valt af te leiden uit de korte inhoud: “Un roman éducatif et initiatique dans lequel le jeune Edgar, parti à la recherche de son père, entreprend un voyage à travers le monde, en compagnie de son ami Sam, le cuisinier sénégalais. Un voyage au cours duquel les enfants apprennent à connaître la vie rude des marins et découvrent le détroit de Gibraltar, l’île de Gorée, la Chine, le Japon, le Pôle Nord ou encore l’Amazonie… Des péripéties qui sont autant d’occasions de s’instruire : les différents types de voiles et de navires, la géographie de l’île de Gorée au Sénégal, d’où viennent la soie, le thé et la porcelaine, comment l’abeille fait le miel et l’araignée tisse sa toile…”.
Ook aandacht voor “Film en Muziek”:
“Film en Muziek. Schlager-revue ‘Schlager editie’. Muziekfirma. Burelen. Magazijnen. Sint-Katelijnestraat”. Waarschijnlijk wordt hier verwezen naar het “Muziekcentrum Vic Siebens“ te Mechelen dat daar in 1946 de deuren opende (later overgenomen door de familie Vergaelen, de winkel sloot in 2015 de deuren, maar de ermee verbonden muziekschool bestaat nog steeds).
En “Kinderlectuur”:
Aangekruist:
O.a.:
“Gullivers, Reizen”,
“Rob Crusoe”,
“T. Lindekruis, Roeland de trouwe paladijn”.
Verschillende boeken van “Boni A.” = Armand Boni (1909-1991) “Priester-redemptorist, dichter, auteur van jeugdverhalen, romans, essays en biografieën.”:
“Goederik” (de Hoog-Gotische droom.)
“Roald Amundsen” (ontdekkingsreiziger)
“Ridder Charette” (over de Vendée-oorlog, 1793-1796)
Op deze bladzijde, links, ook een erg modern aandoend gedicht, zeker qua lay-out, gedateerd op 8/10/45. Opvallend: het is het eerste gedicht opgenomen in het dagboek, en het zal pas in Nands laatste bundel “De Aardse Staat” (1987) verschijnen, 44 jaar later!
Het blad
valt van
den boom,
de boom
verliest
het blad:
de herfst
Het blad
betreurt
den boom,
de boom
beweent
het blad:
zoo wil
de herfst.
Ik dool
alleen
… en peins …
ik ben
de boom,
het blad:
ik ben
de herfst