Geschiedenislessen anno 1938-1939

Het is interessant stil te staan bij dit schriftje met lesvoorbereidingen “Geschiedenis” van Sim, (3de jaar Normaalschool Heverlee 1938-1939), omdat dit inzicht biedt in hoe toen, in een belangrijk tijdsgewricht,  onderwezen werd over het wereldgebeuren. Ook de commentaar en aanvullingen van de leerkracht zijn soms veelzeggend en/of suggestief.

Het gaat om een klein geruit en gebonden schriftje met stoffen kaft, afmetingen: 19 x 13 cm, en een 90-tal beschreven pagina’s.

Op de voorzijde titel, Sims naam, en links bovenaan de afkorting “H.Z.!”, wat staat voor “Houzee”, de Vlaamse groet, een afkorting waarmee Sim bijna al haar geschriften ‘versierde’. Het was steeds duidelijk waar haar sympathie lag:

Eerste pagina:

In totaal dus 20 lessen. Voorbeeld 1ste les, van 4 oktober 1938 “Het Weener Congres” (1814), 5 blz.:

Volgende lessen:

+ “Het tweede keizerrijk. Napoleon III – Practische les”, 3 blz.  (11/10/1938)
+ “Het Keizerrijk – Didactische les” 20/10/1938), 8 blz. met op het einde een bordschema en commentaar: “Zeer juist!”:

+ “Ontstaan van Vlaanderen – Practische les”, 3 blz., 3/11/1938
(periode 843 +/- 1100). Plan:

+ Filips van den Elzas – Didactische les”, 5 blz., 17/11/1938
+ “Alexander de Groote – Modelles”, 4 blz., 30/11/1938
hierbij ook een getekende kaart:

+ “Het Hellenisme – Practische les”, 4 blz., 10/12/1938
De leerkracht laat niet na, waar het kan, het verband te leggen met de christelijke beschaving:

= Wijs er op dat het niet de klassieke Grieksche taal is – maar een “nieuwe” taal, gewoonlijk genoemd de “κοινὴ”, “koinē” = “gemeenschappelijke taal, hoofdbestanddeel natuurlijk Grieksch
U zal ook wijzen op den invloed die van Alexandre uitging, op de vorming van de eerste “christelijke” wijsbegeerte: H. Katharina van Alexandrië, H. Cyrillus van Alexandrië

O.L.Heer kende “den mensch” heel wat beter en dieper dan een Zeno! Vandaar dat echt katholicisme rekening houdt met alle levenswaarden… terwijl Zeno enkel bekommerd was om “het niet beroerd worden” . “Nil admirari”. U mag ook wel een woordje zeggen over het Stoïcisme.
= Het zal flink zijn!
(“nil admirari” = laat niets je verwonderen)

+ “De dertigjarige Oorlog – didactische les”, 5 blz., 19 /01/1938
+ “Richelieu en Mazarin – Modelles”, 5 blz., 26/01/1939
+ “De Wereldoorlog. a. Oorzaken b. globalen kijk op den strijd c. Kenmerken en gevolgen. – didactische les”, 7 blz., 2/02/1939

Hier is sprake van “De Wereldoorlog”, omdat de Tweede nog niet begonnen was.
Een interessante opmerking bij “wanneer hun een oorlog werd opgedrongen”: “U bedoelt: wanneer die landen worden aangevallen“, en bij “Gewapende Vrede”: “Zoals nu!” en “Trek de aandacht op de zware lasten hierdoor veroorzaakt met voorbeelden van september ll.“. Met “september laatstleden” wordt het Verdrag van München bedoeld van 30 september 1938.
Laatste blz. van de les: “Gevolgen van den Wereldkrijg”:

a. Ontwikkeling der democratie
b. Duitschland wordt een parlementaire monarchie
c. Rusland valt na de vernietiging van het tsarisme in een verregaande verdeeldheid
d. Oostenrijk-Hongarije gaan zelfstandigheid tegemoet

Commentaar: “Ik verwacht een prachtige les. Belangstelling der ll. zal niet ontbreken. ZW.” (Z.W. = Zeer Wel)

+ “Vervolg. Kenmerken van den strijd – de Vredesverdragen” – Practische les, 5 blz. 10/02/1939

Pagina over de gevolgen voor België en Duitsland:

“Voor Belgïe (bovenaan): (Zwaar geleden, zette zich vol) moed terug aan ‘t werk. De democratische gedachte dringt door. Ook wordt eindelijk de toestand in Vlaamsch opzicht verbeterd”.
“Duitschland.
= In 1919 wordt de grondwet opgemaakt van de Duitsche republiek.
= Rijksdag: uitgebreide macht, de president wordt voor 7 jaar gekozen.
=Overal in Europa en sterk in Duitschland zag men de noodlottigheid tegemoet van de gevolgen van het Verdrag van Versailles, men eischt verzachting.
in 1924 Dawes plan
in 1925 Verdrag van Locarno
= in 1934 veroveren de Nationaal-Socialisten het bewind onder leiding van A. Hitler !
plan: Duitsche eenheid
Sterk militair
Weer wordt de internationale toestand donker: de herbewapening verbergt achter zich een nieuwen tijd van onheil”.

Commentaar: “De voorbereiding belooft“.

+ “Rusland onder Peter de Groote – Modelles”, 5 blz., 5/3/1939
+ “Leopold I Koning der Belgen – Modelles”, 17/03/1939
Besluit van deze les:

“Besluit: Leopold I is een verdienstelijk bestuurder geweest. Dank zij? Zijn vastberadenheid, moed, toewijding.
Door zijn bestuur, door zijn grooten invloed in Europa heeft hij de onafhankelijkheid van den jongen staat versterkt. Zijn loyauteit deed hem boven de partijen staan en dwong de bewondering en erkentelijkheid zijner onderdanen af. Terecht is hij “De Vader des Vaderlands”!

Commentaar: “Zorg ervoor dat de les niet eentonig weze”.

+ “De Romanisatie in Belgïe – Practische les”, 4 blz., 2/04/1939
+ “De Romanisatie (vervolg) – Practische les”, 4 blz., 27/04/1939
Besluit:

“Een groot voordeel: dank zij Rome en den vrede in dit tijdperk, hadden de zendelingen vasten voet gekregen. De Kristen gemeenten waren door den inval ontredderd, maar door de rust herbegon het apostolaat. De geloofspredikers waren teven herauten avn de Romeinsche beschaving. Door hen leeft Rome voort in de nieuwe bevolking.
Toepassing: welk is uw oordeel over de Romeinsche bezetting?
De les instuderen.”

Commentaar: “Zeer interessant en goed voorbereid”.

+ “Japan – Modelles”, 5 blz., 10/05/1939
+ “De zevenjarige Oorlog 1756-1769 – Practische les”, 5 blz., 18/05/1939
+ “Katharina II, Polen en Turkije – Didactische les”, 4 blz., 25/05/1939
+ “Verdeeling van Polen – Didactische les”, 4 blz., 6/06/ 1939

Les over de “Poolse Delingen” van 1772, 1793 en 1795, waardoor Polen van de Europese kaart verdween.

Commentaar: “Geen weerstand geboden?” en bij de laatste zin ‘Polen was uit de rij der staten verdwenen’: “en waar is uw verontwaardiging?
Aanvullingspunten: Beoordeling? Bewondering? Herstel? En nu?

Belangrijke vragen, gezien de gebeurtenissen nauwelijks drie maanden later: op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen, wat beschouwd wordt als het begin van de Tweede Wereldoorlog…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *