Gistel 11 Juli 1951
Liefste,
Ik had niet gedacht dat ik nog naar het grijs-blauwe schrijfpapier zou grijpen om naar de Rooseveltstraat te schrijven. Het heeft mij ontroerd dat je zelf vastgesteld hebt op welke gevaarlijke helling je aan het afglijden was – gevaarlijk in verband met onze toekomst – en dat je duidelijk inzag hoe er op die manier van verstandhouding geen sprake meer kan zijn. Het is niet onmogelijk dat de bijna voltrokken scheiding ons dichter bij elkander heeft gebracht – alhoewel ik nog niet gerustgesteld ben en door heimelijke vrees wordt verknaagd .. Hoe ook, het loont misschien de moeite een nieuwe pacht te sluiten. Er zijn al veel schone verwachtingen verijdeld, maar er is nog wel wat te redden. Ik zal het blad omkeren en op een nieuwe zijde beginnen : doe jij het ook, en tracht te wezen wat je zelf wil zijn, eer het te laat is. Je weet dat ik je liefheb en dat ik je wenste op te heffen, zodat je boven de vernepen toevalligheden die ons bestaan bezwaren zou leven, tijdeloos. Wat kan een man een vrouw beter geven ? Doch hoe weinig vrouwen begrijpen zoiets? God heeft hen geschapen zonder synthetisch vermogen. Zij geraken verstrikt in duizend kleine toevalligheden, uitzonderlijke figuren zijn het die vermogen groot te zien en hun leven daarnaar in te richten, vast en onwrikbaar. Lees eens “Brand” van Ibsen (1), het zal je misschien klaarder doen zien. Veel beter hadden wij gedaan de vermaledijde Lelie-boot (2) zonder ons te laten vertrekken, en ergens in een stil hoekje uit “Brand” te lezen. Wij hebben niemand nodig om gelukkig te zijn. Wat vindt men op boottochten, tuinfeesten e.d.? Mensen die het thuis om een of andere reden, liefst een mislukt huwelijk, niet uithouden, en in ijdele luidruchtigheid hun pijn zoeken te verdoven. Jij weet dat evengoed – (misschien beter) – als ik, maar het valt moeilijk daaraan te verzaken. Er is moed toe nodig om je af te zonderen, zelfs al weet je dat het hoogste menselijk bezit : liefde, je deel is. Maar het geluk ligt niet in het gedrang van de menigte. Hebben wij niet onze schoonste uren beleefd in de eenzaamheid, bij de zee, in de heide. Hebben wij ons ooit werkelijk “geamuseerd” op bals e.d.? Moeten wij de eerste vraag niet met “ja”, de tweede met “nee” beantwoorden? Het heeft geen nut te beweren : later, later als wij alleen zijn zal alles beter gaan .. Geloof dat niet. Het huwelijk brengt honderd andere problemen mee, en dan gaat alles veel moeilijker als het reeds tijdens de verloving moeilijk ging. De verloving is juist de krachtproef. Als de jongen aan het meisje niet genoeg heeft, of omgekeerd, mag men verzekerd zijn dat het huwelijk een hel wordt. Liefste mijn, wij zijn opnieuw ingescheept mocht déze “boottocht” ons brengen wat wij verwachten : sterke, gave liefde die eenmaal de slenter en sleur van het huwelijk zal overleven.
In deze hoop zoen ik je, met de belofte van meer, volgende week.
Je Nand
(1) “Brand” van Ibsen: Henrik Ibsen (1828-1906) is een Noors toneelschrijver en dichter. Het toneelstuk “Brand” schreef hij in 1866. Thema: Wikipedia “Brand” (Engels), zie daar ook voor verdere interpretaties:
“Brand is a priest who wants to take consequence of his choices, and is therefore deeply bound to doing the “right thing”. He believes primarily in the will of man, and lives by the device “all or nothing”. To make compromises is therefore difficult, or by his moral standards questionable at best. His picture of God is clearly derived from the Old Testament. His beliefs render him lonely in the end, as people around him, when put to the test, as a rule can not or will not follow his example. Brand is arguably a young idealist with a main purpose: to save the world, or at least Man’s soul. His visions are great, but his judgment of others may seem harsh and unfair.”
(2) “Lelie-boot”: Nand verwijst naar deze Scheldetocht op zondag 8 juli 1951. “Boekengilde De Clauwaert werd opgericht in 1948, de “Kunstenaarsgroep De Meyvisch” in 1943 door Bert Peleman. O.a. Ernest Claes, Karel Vertommen werden toen ook lid.
Een gelijknamig (stoom)schip, gebouwd in 1908, bestaat nog steeds en vaart in Nederland voor evenementen, zie “Lelie Sailing“. Of het om hetzelfde schip gaat in niet zeker.
Interieur:
